Geld als Grondstof
Geld als Grondstof (at the bottom in English)
Stel je eens voor dat we geld als grondstof beschouwen. Zie immers de mens als onlosmakelijk deel van de Aarde, dan is er in dit mens-tijdperk een nieuwe grondstof ontstaan. Het geld; het kapitaal. Nu met de mens in de regie waar ooit algen de start waren voor gas en olie als grondstof. Lerend van het idee dat het delven van grondstoffen de natuur aantast zou je geld als grondstof met zorg voor de Aarde moeten benutten en niet meer geld met geld maken ten koste van de Aarde.
Door geld als een grondstof te beschouwen, maak je het tastbaar, eindig, en verbonden aan de Aarde — net als olie, gas en andere hulpbronnen. Dat helpt ons beseffen dat ook geld niet losstaat van ecologische en sociale context. Het is een menselijke uitvinding, een extract uit onze sociale relaties en afspraken, ontstaan in een deze fase van de menselijke beschaving.
Wat deze benadering bijzonder maakt:
- Het plaatst geld binnen het ecologische systeem
In plaats van boven of buiten de natuur te staan, wordt geld hier gepositioneerd als een onderdeel van het bredere aardse systeem. Daarmee stel je impliciet dat ook het gebruik van geld moet voldoen aan de wetten van ecologische verantwoordelijkheid.
- Het legt bloot wat er misgaat bij “geld met geld maken”
Net zoals het verbranden van fossiele brandstoffen de atmosfeer vervuilt, vervuilt rentenierskapitaal of speculatie het sociale weefsel en ecosystemen. Je stelt dus dat geld, als het losraakt van echte waardecreatie (zoals zorg, voedsel, gemeenschap, natuurherstel), destructieve sporen nalaat.
- Het nodigt uit tot ethisch geldgebruik
Als we geld als grondstof zien, dan volgt daaruit dat we het spaarzaam, regeneratief en doelbewust inzetten — zoals we dat idealiter met natuurlijke hulpbronnen zouden moeten doen. Niet om er meer geld uit te delven, maar om leven te voeden.
- Het raakt aan een bredere bewustwording
Dit idee past in een rij van andere verschuivende wereldbeelden: van bezit naar gebruik, van groei naar bloei, van extractie naar regeneratie. Het kan ook helpen bij het ontwikkelen van nieuwe economische modellen, zoals steward-ownership of commons-based economieën.
- Gemeenschappen als startpunt
Gemeenschappen maken van 1 euro 3 euro aan waarde. Er zit ontzettend veel kennis en ervaring binnen zo’n gemeenschap, van advocaten tot tuinlieden. Die ervaring is een belangrijke bron van kracht en waarde, die mensen graag binnen hun gemeenschap willen inzetten of benutten. Wanneer we deze kennis delen en gebruiken, creëren we niet alleen meer waarde voor de gemeenschap zelf, maar versterken we ook het onderlinge vertrouwen en de samenwerking.
Kanttekening:
Een mogelijke kritiek zou zijn dat geld in tegenstelling tot olie geen fysieke grens kent: het is sociaal construct, en kan eindeloos ‘bijgemaakt’ worden. Maar dat is juist het punt: als we die grenzeloosheid niet verantwoord reguleren, dan creëert geld net als ongebreidelde mijnbouw onbalans en schade.
Een voorbeeld
Waar licht een kans om geld als grondstof te behandelen, met zorg voor mens en Aarde? Met het programma Nij Begun komt er een ongekende hoeveelheid publieke middelen beschikbaar voor Groningen: miljarden euro’s die zijn bedoeld om het noorden van Nederland een nieuwe toekomst te geven, na jaren van schade, onzekerheid en gemiste kansen. Maar wat als we deze stroom van geld niet alleen als investering zien, maar als grondstof? Net zoals olie, gas en steenkool ooit een motor waren van vooruitgang, maar uiteindelijk ook schade aanrichtten aan natuur en klimaat?
Een nieuwe blik op geld
Geld is geen neutraal middel. Het is een extractie uit menselijke relaties en maatschappelijke afspraken – ontstaan in het huidige en recente tijdperk. En zoals we inmiddels weten dat het delven en verbranden van die grondstoffen gevolgen heeft voor het klimaat en de ecologie, zo mogen we ook het gebruik van geld niet los zien van haar impact op mens en aarde.
Als we geld behandelen als een grondstof, dan vraagt dat om zorgzaam beheer, hernieuwbare inzet en lange termijn visie. Niet meer geld maken met geld, maar geld inzetten als vruchtbare voedingsbodem voor sociale verbondenheid, ecologisch herstel en lokale weerbaarheid.
Nij Begun als kantelpunt
Het programma Nij Begun biedt de kans om het financiële systeem zélf te vernieuwen. In plaats van de miljarden enkel door te sluizen naar beton, asfalt of tijdelijke banen, kunnen we een fundament leggen voor een economie die bloeit op vertrouwen, gemeenschap en zorg voor de Aarde.
Denk aan:
- Grond vrijmaken van speculatie en beschikbaar stellen aan jonge boeren, gemeenschappen en regeneratieve initiatieven.
- Winst niet privatiseren, maar circulair laten terugstromen in lokale voorzieningen.
- Projecten ondersteunen die het samenleven versterken, niet alleen het marktdenken..
- Investeren in herstel, zowel van bodem en biodiversiteit als in het vertrouwen tussen overheid en burgers.
- Weef mee, loop mee in Het Onderste Boven.
- Durf het Nij Begun geld terug te geven vanuit de grondstof gedachte.
Al met al zal hiermee gemeenschappen versterken en is het een mooi cadeau voor alle volgende generaties.
Een uitnodiging aan beleidsmakers
Bestuurders, uitvoerders en betrokken burgers grijp deze kans met beide handen aan. Beschouw geld niet als een oneindige stroom, maar als een eindige grondstof die met wijsheid ingezet moet worden. Laat Nij Begun niet alleen een nieuw begin zijn voor Groningen, maar ook voor hoe wij in Nederland omgaan met geld, macht en verantwoordelijkheid.
– – – – – – – – – – – –
Here’s the English translation of the text:
Money as a Raw Material
Imagine if we viewed money as a raw material. Seeing humanity as an inseparable part of the Earth, a new resource has emerged in this human era: money, or capital. Now, with humanity in charge, where once algae were the starting point for gas and oil as raw materials. Learning from the idea that extracting resources harms nature, money as a raw material should be utilized with care for the Earth, rather than creating more money at the expense of the Earth.
By considering money as a raw material, we make it tangible, finite, and connected to the Earth—just like oil, gas, and other resources. This helps us realize that money is not separate from its ecological and social context. It is a human invention, an extract from our social relationships and agreements, born in this phase of human civilization.
What makes this approach special:
- It places money within the ecological system
Instead of being above or outside nature, money is positioned as part of the broader earthly system. This implicitly suggests that the use of money must comply with the laws of ecological responsibility. - It exposes what goes wrong with “making money from money”
Just as burning fossil fuels pollutes the atmosphere, rent-seeking capital or speculation pollutes social fabrics and ecosystems. Therefore, money that disconnects from real value creation (like care, food, community, and nature restoration) leaves destructive traces. - It invites ethical use of money
If we see money as a raw material, it follows that we use it sparingly, regeneratively, and purposefully—just as we should with natural resources. Not to extract more money, but to nourish life. - It touches on broader awareness
This idea fits within a series of shifting worldviews: from ownership to use, from growth to flourishing, from extraction to regeneration. It can also help develop new economic models, such as steward-ownership or commons-based economies.
Communities as a starting point
Communities turn 1 euro into 3 euros worth of value. There is immense knowledge and experience within such a community, from lawyers to gardeners. This experience is an important source of strength and value that people are eager to use within their community. By sharing and utilizing this knowledge, we create not only more value for the community but also strengthen mutual trust and cooperation.
A note:
A possible criticism could be that money, unlike oil, has no physical limit: it is a social construct and can be endlessly “created.” But that’s the point: if we don’t responsibly regulate this boundlessness, money, just like unrestrained mining, creates imbalance and harm.
An example
Where is the opportunity to treat money as a raw material, with care for people and the Earth? The Nij Begun program offers an unprecedented amount of public funds for Groningen: billions of euros aimed at giving the north of the Netherlands a new future after years of damage, uncertainty, and missed opportunities. But what if we don’t just see this stream of money as an investment, but as a raw material? Just as oil, gas, and coal were once engines of progress, but ultimately caused harm to nature and climate?
A new perspective on money
Money is not a neutral medium. It is an extraction from human relationships and societal agreements—born in the present and recent past. And as we know that extracting and burning those resources has consequences for the climate and ecology, we must also see the use of money as connected to its impact on people and the Earth.
If we treat money as a raw material, it requires careful management, renewable use, and long-term vision. Not to make more money from money, but to use money as a fertile foundation for social connection, ecological restoration, and local resilience.
Nij Begun as a turning point
The Nij Begun program offers the chance to renew the financial system itself. Instead of simply channeling billions into concrete, asphalt, or temporary jobs, we can lay the foundation for an economy that thrives on trust, community, and care for the Earth.
Think of:
- Freeing land from speculation and making it available to young farmers, communities, and regenerative initiatives.
- Not privatizing profits, but circulating them back into local amenities.
- Supporting projects that strengthen community life, not just market thinking.
- Investing in restoration, both of soil and biodiversity, as well as in the trust between government and citizens.
- Weave along, walk along in Het Onderste Boven.
Dare to return the Nij Begun money from the raw material perspective.
All in all, this will strengthen communities and is a beautiful gift for all future generations.
An invitation to policymakers
Executives, implementers, and involved citizens, seize this opportunity with both hands. Consider money not as an endless flow, but as a finite resource that must be used wisely. Let Nij Begun not only be a new beginning for Groningen, but also for how we handle money, power, and responsibility in the Netherlands.
